دندانسازی دیجیتال به مجموعه‌ای از فناوری‌ها و ابزارهای کامپیوتری اطلاق می‌شود که برای بهبود و تسهیل فرایندهای دندانپزشکی به کار می‌روند. این فناوری‌ها شامل دستگاه‌های سخت‌افزاری و راه‌حل‌های نرم‌افزاری می‌شوند که به دندانپزشکان کمک می‌کنند تا با استفاده از ابزارهای دیجیتال، درمان‌های دقیق‌تر و کارآمدتری ارائه دهند. امکانات جدید مانند اسکن دیجیتال در دندانسازی این امکان را فراهم می‌کند که دندانپزشکان بدون نیاز به ابزارهای مکانیکی، به قالب‌گیری، تشخیص و برنامه‌ریزی درمان بپردازند. راه‌حل‌های دیجیتال دندانپزشکی مانند اسکنرهای قالب و نرم‌افزارهای طراحی، فرآیند ایجاد محصولات دندانی را تسریع می‌کنند و میزان کار دستی را کاهش می‌دهند.
تاریخچه دندانپزشکی دیجیتال به زمانی برمی‌گردد که دکتر فرانسوا دورت، دندانپزشک فرانسوی، برای اولین بار اصول CAD/CAM (طراحی به کمک کامپیوتر/تولید به کمک کامپیوتر) را برای قالب‌گیری‌های دندانی به کار برد. این اتفاق در سال 1984 رخ داد و از آن زمان تاکنون، متخصصان دندانپزشکی در سراسر جهان فناوری‌های دیجیتالی متعددی را برای بهینه‌سازی فرآیندهای درمانی ابداع و ثبت کرده‌اند. با این حال، پذیرش این فناوری‌های دیجیتال توسط دندانپزشکان زمان‌بر بوده است. تحقیقات نشان می‌دهد که امروزه حدود 85 درصد از کلینیک‌های دندانپزشکی در جهان هنوز از روش‌های سنتی قالب‌گیری با استفاده از سینی‌های قالب استفاده می‌کنند.
تکنولوژی های دیجیال دندانسازی
فناوری‌های دیجیتال دندانسازی شامل تصویربرداری، اسکن، طراحی دیجیتال و پرینت سه‌بعدی است. این فناوری‌ها به تنهایی توسعه یافته‌اند، اما مکمل یکدیگر برای برنامه‌ریزی درمان، طراحی و تحویل محصول نهایی هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که این فناوری‌ها به بهبود قدرت و کیفیت زیبایی ترمیم‌ها و کاهش هزینه‌ها و بهبود کارایی عمل کمک می‌کنند.
دندانسازی پیشرفته دیجیتال به اشتراک‌گذاری اطلاعات و اسکن‌های دقیق و دیجیتالی برای تصمیم‌گیری بهتر در مورد درمان‌ها و طراحی‌ها اشاره دارد. این فناوری‌ها به لابراتوار دندانسازی (شمس دنت) کمک می‌کنند تا با استفاده از اطلاعات دقیق‌تر، درمان‌های بهتر و دقیق‌تری ارائه دهند.66٪ از پزشکان به خرید اسکنر برای دیجیتالی کردن برداشت‌های خود در سال آینده فکر می‌کنند، زیرا این فناوری‌ها به بهبود کیفیت درمان‌ها و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنند.
اسکن در دندانسازی دیجیتال
اسکنرهای دیجیتال در دندانسازی می‌توانند بر اساس مکان و نحوه استفاده به انواع مختلفی دسته‌بندی شوند: در کلینیک‌های دندانپزشکی، مقابل بیمار، یا در لابراتوار دندانسازی، بدون حضور بیمار. تجهیزات اسکن دندان در کلینیک‌ها به دسته‌های CBCT و اسکنرهای داخل دهانی تقسیم می‌شوند. اسکنرهای سی‌تی اسکن پرتو مخروطی دندان (CBCT) برای تصویربرداری با اشعه ایکس از ناحیه دهان مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که اسکنرهای داخل دهانی یا اسکنرهای سه‌بعدی دندان جایگزینی برای روش‌های قالب‌گیری سنتی هستند که نیاز به استفاده از مواد قالب‌گیری در دهان بیمار دارند. این دو نوع اسکن می‌توانند با هم ترکیب شوند، مثلاً زمانی که به درمان کامل پروتز نیاز است.
اسکن‌های داخل دهانی را می‌توان با تصاویری که توسط دوربین داخل دهانی گرفته شده‌اند، ترکیب کرد. نتیجه این ترکیب، یک تصویر سه‌بعدی واقع‌گرایانه از دندان‌های بیمار بر روی صفحه کامپیوتر یا تبلت است که به دندانپزشک اجازه می‌دهد حتی کوچکترین مشکلات و عیوب دندان‌ها و سایر قسمت‌های دهان را که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست، ببیند. برخی از اسکنرها حتی می‌توانند پوسیدگی را در مراحل اولیه تشخیص دهند و به این ترتیب به جلوگیری از پیشرفت بیشتر آن کمک کنند
تکنولوژي CAD-CAM
فن آوری CAD/CAM به راه‌حل‌های نرم‌افزاری اشاره دارد که در دندانپزشکی و همچنین زمینه‌های دیگر مانند صنعت خودرو استفاده می‌شوند. اگرچه به طور فنی، CAD/CAM به مراحل طراحی و ساخت اطلاق می‌شود، اما در مکالمه روزمره، فرآیند کد کم (CAD/CAM) همه چیز را از اسکن داخل دهانی، ایجاد طرح دیجیتال دندانسازی، فرز یا چاپ آن و اجرای آن در دهان بیمار پوشش می‌دهد. این فرآیند می‌تواند به سرعت 40 دقیقه انجام شود و به عنوان مثال می‌تواند درمان تک ویزیت را امکان‌پذیر کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که راه‌حل‌های CAD/CAM مانند اسکن و استفاده از نرم‌افزار طراحی دندان می‌توانند درمان را دقیق‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر کنند و بار بیمار را کاهش دهند. این نرم‌افزارهای دندانپزشکی ممکن است توسط پزشکان، متخصصان و تکنسین‌های لابراتوار دندانسازی برای ساخت ترمیم‌ها یا پروتزها (مانند دندان مصنوعی، بریج، کامپوزیت، روکش و غیره)، ایجاد طرح‌های دندانی و کار بر روی موارد برنامه‌ریزی درمان دندان استفاده شوند. این راه‌حل‌ها به برنامه‌ریزی، طراحی و ساخت به گونه‌ای کمک می‌کنند که سریع، قابل پیش‌بینی و ارزیابی برای بیمار آسان باشد. کار انجام شده در نرم‌افزار CAD/CAM بر اساس یک اسکن داخل دهانی یا قالب‌گیری انجام می‌شود و به اکثر کارهای طراحی کمک می‌کند.
پروسه دندانسازی دیجیتال در لابراتوار
نحوه کار دندانسازی دیجیتال با توجه به مشکل، سطح پیچیدگی و نوع درمان مورد نیاز می‌تواند متفاوت باشد. اما بر خلاف جریان‌های کاری سنتی، فناوری دیجیتال در دندانسازی می‌تواند دقت، اتوماسیون، سرعت و یکپارچگی بیشتری بین رشته‌ها ایجاد کند.در یک پروسه دیجیتال، کار دندانپزشکان و تکنسین‌های آزمایشگاهی دندانسازی دیگر از هم جدا نمی‌شود، زیرا از همان راه‌حل‌های دیجیتالی استفاده می‌کنند که برای بیمار جذاب‌تر و قابل درک‌تر است.
پروسه پروتز دیجیتال
مثلاً در گردش کار پروتز دیجیتال، تمام مراحل از یک مکان انجام می‌شود: برداشت، برنامه‌ریزی درمان و تجسم پیش‌بینی و نتیجه برای بیمار. این کار به بیمار کمک می‌کند تا نتیجه نهایی را ببیند و مطابق ترجیحات خود اصلاح کند. همچنین به آزمایشگاه دندانپزشکی کمک می‌کند تا در مدت زمان کوتاهی دندان مصنوعی مناسب و از نظر آناتومیک صحیح را طراحی و تولید کند.
مزایا دندانسازی دیجیتال چیست؟
مشارکت بیمار: حتی قبل از شروع درمان، می‌توان نتیجه نهایی را به بیمار نشان داد (مثلاً هنگام استفاده از پروتکل طراحی لبخند دندانی)، با او درباره انتظاراتش گفتگو کرد و برنامه درمان را براساس خواسته‌های او در زمینه زیبایی و زمانبندی تنظیم کرد.
برنامه‌ریزی دقیق‌تر درمان: راه‌حل‌های نرم‌افزاری به دندانپزشکان امکان می‌دهند تا برنامه‌ریزی و طراحی درمان را با دقت دیجیتال انجام دهند، که به کاهش خطاها کمک می‌کند (مثلاً ثبت دقیق اکلوژن و اطمینان از تناسب بهتر). برای مشاهده تأثیرات گردش‌های کاری دیجیتال بر نتایج درمان، کتاب الکترونیکی رایگان "زیرا کیفیت درمان برای من مهم است" را پیشنهاد می‌کنیم.
صرفه‌جویی در زمان: راه‌حل‌های دیجیتال به دندانپزشکان این امکان را می‌دهند که برداشت‌های دندانی را سریع‌تر انجام دهند، و بیماران می‌توانند در یک ویزیت و با زمان کمتر، درمان را دریافت کنند. در آزمایشگاه‌ها، فناوری‌های دیجیتال سرعت فرآیندها را افزایش می‌دهند و به آنها امکان می‌دهند تا سفارشات بیشتری را در همان زمان انجام دهند.
صرفه‌جویی در فضا: بیماران معمولاً نمی‌دانند که قالب‌های فیزیکی آنها برای مدت طولانی در کلینیک نگهداری می‌شود (در برخی کشورها این امر طبق قانون الزامی است). استفاده از فناوری دیجیتال قالب‌گیری دندان به کلینیک‌ها امکان می‌دهد تا تمام مدل‌ها را در کامپیوتر، سرور یا فضای ابری ذخیره کنند، بنابراین فضای زیادی را آزاد کرده و برای استفاده‌های دیگر به‌کار ببرند.
مقرون‌به‌صرفه بودن: دندانپزشکان می‌توانند با دیجیتالی کردن مواد قالب‌گیری و حمل و نقل، در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند و بیماران نیز نیازی به پرداخت هزینه‌های اضافی برای مواد و زمانی که استفاده نمی‌شود، ندارند.
سازگاری داده‌ها: داده‌های سه‌بعدی معمولاً در قالب STL (زبان مثلث استاندارد) ذخیره می‌شوند که توسط اکثر سیستم‌های تصویربرداری سه‌بعدی باز قابل استفاده و اصلاح است. این بدین معناست که متخصصان دندانپزشکی مجبور نیستند به یک برند خاص متکی باشند و بیماران می‌توانند نتایج خود را به لابراتوار دندانسازی دلخواه خود ببرند، که استقلال بیشتری برای آنها فراهم می‌کند.
مراحل استاندارد پروسه دندانسازی دیجیتال
1. اسکن یا بررسی دیجیتال: این مرحله تنها مرحله‌ای است که برای بیمار قابل مشاهده است و شامل برداشت دیجیتال از دندان‌های بیمار است. گردش کار دیجیتالی می‌تواند با یک قالب معمولی شروع شود که بعداً در آزمایشگاه دیجیتالی می‌شود، اما برای راحتی بیمار، برداشت قالب با اسکنر داخل دهانی اولویت دارد. در این مرحله، بیمار بلافاصله تصویر سه‌بعدی دندان‌های خود را روی صفحه نمایش می‌بیند که معمولاً تنها 2-3 دقیقه طول می‌کشد. در صورت استفاده از برداشت معمولی، تکنسین آزمایشگاه نیز همان زمان را صرف اسکن قالب‌های سنتی یا مدل‌های گچ با یک اسکنر رومیزی می‌کند.
2. برنامه‌ریزی و طراحی درمان: در این مرحله، تکنسین ها یا متخصصان دندانپزشکی از راه‌حل‌های نرم‌افزاری CAD/CAM برای طراحی ترمیم و سایر درمان‌ها استفاده می‌کنند. بر اساس بازخورد بیمار یا آزمایشگاه، طرح درمان را می‌توان فوراً اصلاح یا تنظیم کرد.
3. تولید محصول: پس از تأیید طرح‌های دیجیتال، این طرح‌ها به چاپگرهای سه‌بعدی دندانی یا ماشین‌های فرز ارسال می‌شوند تا وسایل ترمیمی مانند تراز و نگهدارنده، دندان مصنوعی، روکش، بریج، آتل، سینی باندینگ غیرمستقیم و سایر محصولات ترمیمی برای بیمار تولید شوند. در این مرحله از گردش کار دیجیتال دندانپزشکی، بیمار بازمی‌گردد یا هنوز روی صندلی است و درمان خود را دریافت می‌کند یا آن را شروع می‌کند.
ترمیم در دندانسازی دیجیتال
در حوزه بازسازی دندان برای اهداف ترمیمی، دندانپزشکان به شدت به همکاری با لابراتوار های دندانسازی (شمس دنت) متکی هستند. به همین دلیل، دندانپزشکی دیجیتال به سرعت در پروتز دندان به یکی از رشته‌های پیشرو تبدیل شده است.فناوری دیجیتال در ایمپلنت تحولی بزرگ در نحوه برنامه‌ریزی، طراحی و ساخت ترمیم‌ها، دندان‌های مصنوعی و ایمپلنت‌ها ایجاد کرده است. این فناوری‌ها امکان درمان بیماران را به روش‌های دقیق‌تر و کارآمدتری فراهم می‌کنند. امروزه، گردش کار دیجیتال در ایمپلنت تقریباً به طور کامل فرآیندهای دستی را حذف کرده است.
این فناوری‌های پیشرفته امکان مشاهده شفاف نتایج درمان را برای بیماران فراهم می‌کنند و به دندانپزشکان کمک می‌کنند تا درمان‌هایی با دقت و کیفیت بالاتر ارائه دهند. به این ترتیب، دندانپزشکی دیجیتال توانسته است تحولی اساسی در نحوه ارائه خدمات دندانپزشکی ایجاد کند.
